TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG - VAI TRÒ CỦA HbA1c

Xét nghiệm HbA1c, giúp đánh giá mức glucose trung bình trong máu trong 2-3 tháng qua. Trước đây, HbA1c không được áp dụng trong chẩn đoán Đái tháo đường  mà chủ yếu được sử dụng để theo dõi sự kiểm soát glucose ở những người điều trị đái tháo đường. Từ năm 2010, Hiệp hội Đái tháo đường Mỹ (ADA) đã chấp nhận xét nghiệm HbA1c như là một trong các phương pháp xét nghiệm chẩn đoán và sàng lọc đái tháo đường bên cạnh các xét nghiệm đường huyết. Chỉ có các xét nghiệm HbA1c được thực hiện từ phòng xét nghiệm được chấp nhận (chuẩn hóa) mới được sử dụng cho mục đích chẩn đoán hoặc sàng lọc bệnh Đái tháo đường.

CHẨN ĐOÁN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG

Theo ADA dựa vào một trong 4 tiêu chuẩn sau:

1.      HbA1c ≥ 6,5%

Xét nghiệm nên được thực hiện tại phòng xét nghiệm sử dụng phương pháp chuẩn.

Hoặc:

2.      Đường huyết đói ≥ 126 mg/dl (7.0mmol/l).

Đường huyết đói được xác định là đo ở thời điểm nhịn đói ít nhất là 8 giờ

Hoặc:

3.      Đường huyết 2 giờ ≥200mg/dl (11.1mmol/l) khi làm test dung nạp Glucose.

Test nên được thực hiện như mô tả của WHO, dùng dung dịch chứa 75 gam glucose.

Hoặc:

4.      Bệnh nhân có triệu chứng cổ điển của tăng đường huyết hay tăng đường huyết trầm trọng kèm theo xét nghiệm đường huyết ngẫu nhiên ≥200mg/dl(11.1mmol/l).

(Nếu không có các triệu chứng tăng đường huyết rõ ràng, thì tiêu chuẩn 1-3 nên được lập lại)

ƯU ĐIỂM CỦA XÉT NGHIỆM HbA1c:

Thuận tiện là một lợi ích của các xét nghiệm HbA1c. Bệnh nhân không cần phải nhịn đói hơn 8 giờ (như đối với xét nghiệm glucose huyết tương lúc đói) hoặc phải lấy nhiều mẫu máu trong vài giờ (như đối với test dung nạp Glucose - OGTT).

Các xét nghiệm HbA1c phản ánh mức trung bình của glucose trong máu trong 2-3 tháng qua.

Các xét nghiệm HbA1c không bị ảnh hưởng bởi một số điều kiện có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm glucose máu như: bệnh nhân bị bệnh, đau đớn, hoặc bị stress vào ngày xét nghiệm.

Một ưu điểm khác của xét nghiệm HbA1c là mẫu máu ổn định và có thể được lưu trữ ở nhiệt độ phòng lâu hơn so với mẫu máu để xét nghiệm glucose.

Hiện tại được sử dụng rộng rãi để quản lý và hiệu chỉnh theo mục tiêu điều trị cho từng bệnh nhân.

Là xét nghiệm được chuẩn hóa cao theo DCCT/UKPDS.

HẠN CHẾ CỦA XÉT NGHIỆM HbA1c:

1- HbA1c không phải là lựa chọn cho tất cả mọi người.

Xét nghiệm này không nên được sử dụng để chẩn đoán bệnh đái tháo đường trong một số trường hợp nhất định ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm HbA1c như:

ü  Phụ nữ mang thai.

ü  Những người có bệnh thận mãn tính.

ü  Bệnh gan: nghiện rượu, xơ gan, v.v…

ü  Thiếu năng lượng cấp.

ü  Tăng Triglyceride huyết.

ü  Nhiễm độc chì; nghiện ma túy; sử dụng thuốc: salicylas…

ü  Những người bị rối loạn về máu như thiếu máu thiếu sắt, thiếu máu do thiếu vitamin B12, sốt rét và các biến thể hemoglobin như thalassemia, bệnh hồng cầu hình liềm.

ü  Xuất huyết nặng gần đây và truyền máu gần đây cũng dẫn đến sự thay đổi trong HbA1c.

2- Phương pháp cũng như thiết bị chẩn đoán HbA1c chưa được chuẩn hóa ở nhiều nơi trên thế giới

 Đó là một trong lý do ADA không khuyến cáo việc đưa xét nghiệm vào tiêu chuẩn chẩn đoán đái tháo đường cho đến đầu năm 2010.

Từ giá trị của HbA1c, ta có thể tính ra nồng độ glucose máu trung bình (MBG) theo công thức sau: MBG = 33,3x(HbA1c) – 86

Do đó, nếu chỉ sai số 1% trong kết quả xét nghiệm HbA1c dẫn đến sai số tương ứng giá trị glucose máu là 33,3 mg/dl.

3- Giá thành của xét nghiệm cao

4- Cuối cùng, nếu sử dụng tiêu chuẩn HbA1c để chẩn đoán thì số lượng người được chẩn đoán Đái tháo đường sẽ thấp hơn và tỉ lệ tiền Đái tháo đường sẽ tăng lên khi so với sử dụng xét nghiệm đường huyết đói.